سیر مطالعه در متون دینی: ( قرآن کریم و سنت منقول ).
قران کریم که سخن خداوند است و روایات اسلامی که سخن انسان های کامل معصوم است سرآمد دانستنی های مفید و مورد نیاز بشریت است.
هیچ کتاب و اثر دیگری از جهت آگاهی بخشی و بیدارسازی بشر، ایجاد تحرک و پویایی و مدیریت صحیح زندگی فردی و اجتماعی برای انسان، در رقابت با آموزه های قرآن کریم و روایات قرار ندارد، بنابراین مطالعه متون دینی برگرفته از وحی و عصمت، از جهتی در راس مطالعات اسلامی قرار دارد.
دلیل این امر تاکید فراوانی است که در روایات اسلامی و حتی خود قرآن کریم درباره تلاوت و قرائت مداوم قرآن وجود دارد. مطالعه هر کتاب دیگری را می توان ترک کرد، اما هرگز نمی توان با حفظ هویت دینی و اسلامی، تلاوت قرآن کریم را ترک نمود.
این که در روایات اسلامی تاکید شده است مسلمان باید در برنامه روزانه خود وقتی را به تلاوت قرآن اختصاص دهد و روزی یک جزء یا کمتر و بیشتر از آن را بخواند، به خاطر تاثیر سازنده ای است که این کتاب مقدس بر زندگی انسان دارد. قرآن کریم در جهت مدیریت زندگی طبیعی، احیای هویت انسانی و الهی و هدایت انسان در مسیر کمال و قرب به خداوند نقش اساسی و یدون جایگزین به عهده دارد. ان هذا القرآن یهدی للتی هی اقوم.
درباره تاثیر تلاوت قرآن کریم می توان گفت:
1- ابتدا به انسان اطلاعات، آگاهی و بیدار می دهد و روح ایمان را در او می دمد.
2- بعد در اثر بیداری و ایمان ایجاد شده، انسان را به حرکت عملی و پویایی در راه کمال و احیای هویت حقیقی خویش وامی دارد.
3- سپس او را به سوی سعادت تا رسیدن به مقصد نهایی، هدایت و راهنمایی می کند.
البته بیدارسازی، مطابق با اهداف ابتدایی دین که همانا بیدارسازی و به حرکت در آوردن انسان ها است، بیشتر برای مبتدیان نافع است، ولی چون انسان در طول حیات خود همواره در معرض غفلت و فراموشی قرار دارد، هیچ گاه انسان، در هر مرتبه از کمال و شکوفایی که باشد، از تلاوت کلام خدا بی نیاز نیست.
بنابراین قرآن کریم کتابی نیست که در یک مقطع از سیر مطالعاتی خوانده شود و سپس بتوان به راحتی از آن عبور کرد. کلام الهی این ویژگی انحصاری را دارد که هم برای مبتدیان محرک و مفید است، هم متوسطین و سالکین را به سوی کمال راهبری می کند و هم برای اهل معرفت و وصول، قابل تعمق و استفاده است، از آن رو تمامی مومنان اعم از عوام و خواص بدان ارادت دارند و هر یک به قدر ظرفیت و وسعت وجودی خویش از آن بهره می گیرند.
مهمترین خاصیت تلاوت مداوم قرآن کریم، آن است که خواننده خود را، بدون اینکه آشکارا متوجه تغییرات حاصله در خود شود، در تمامی ابعاد اعتقادی، اخلاقی و عملی، راهبری، تعدیل و تنظیم می کند.
قرآن کریم از این جهت یک کتاب تربیتی و اثر بخش کامل است که می تواند ناهمواری های وجود آدمی را هموار، ناآگاهی ها و غفلت های او را مرتفع کند و از افراد بشری، انسان هایی وارسته، معتقد، متعادل و الهی بسازد .
این تاثیر گذاری را در تاکیدهای قرآن کریم بر لزوم ایمان، توجه به خداوند، ذکر معاد، بیان سختی های مرگ، قیامت، عذاب جهنم، توصیه ها، هشدارها، تشویق به بهشت و قرب الهی و نیز داستان گویی، ذکر مثال ها و تشبیهات قرآنی می توان مشاهده کرد و اذعان نمود که چگونه این کتاب جاویدان بر روی نقاطی از روح انسان دست می گذارد و حتی به صورت تکراری به اندازه ای هشدار می دهد که او را بیدار کند و به حرکت در آورد و چالش های او را هموار سازد.
قرآن اصلی ترین منبع پرورش دهنده حکمت و خرد انسانی است، درک عمیق گفتار های قرآن کریم ساده نیست، برای نفوذ به ژرفا و صید گوهرهای گران بهای آن، در یک مرحله بالاتر، لازم است در پایان سلوک نظری و عملی و با سرمایه عظیم علمی، بار دیگر به سراغ آن رفت و به جستجوی اسرار آن پرداخت. برای رسیدن به این مرحله لازم است از علوم مختلف ادبی، تفسیری، عقلی، نقلی و عرفانی که به این مهم کمک می کنند ، بهره برد.
همچنین روایات اسلامی نه به اندازه قرآن کریم، ولی در همین راستا و در کنار این کتاب مقدس، منبع بزرگی برای سعادت مندی انسان محسوب می شوند.
قرآن کریم و روایات اسلامی، تمامی اطلاعات مورد نیاز انسان برای داشتن زندگی سعادتمندانه، همراه با عزت و سر بلندی را در اختیار او قرار می دهد. پیامبر خدا (ص) هنگام رحلت فرمود: انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی. من از میان شما می روم و دو چیز سنگین برایتان می گذارم ، کتاب خدا و اهل بیتم . تا هنگامی که به این دو تمسک می جویید، هرگز گمراه نمی شوید. این دو هرگز از هم جدا نمی شوند تا در قیامت و حوض کوثر بر من وارد شوند.
بدون شک تلاوت قرآن کریم همراه با تدبر و ترتیل آن، در صورتی که پیوسته و با درک معانی کلمات و آیه های آن باشد ، تاثیر عمیقی شکل دهی شخصیت انسان و تنظیم و تعدیل قوای درونی و بیرونی او خواهد گذاشت.
همین تاثیر در روایات اسلامی نیز هست. روایات اسلامی به خصوص روایات شیعه که در کتب معتبر روایی، مانند اصول کافی گرد آمده است، تاثیر به سزایی در فهم قرآن کریم و هویت بخشی به انسان دارد.
سیر مطالعه در متون دینی:
1- قرآن کریم.
2- نهج البلاغه.
3- صحیفه سجادیه.
4- اصول کافی.
5- میزان الحکمه،
6- تفسیر المیزان یا تفسیر نمونه.
11-4-87
